وب سایت یاسر هشترخانی وبسایت حقوقی دکتر یاسر هشترخانی یاسر | کتری حقوق بین الملل از دانشگاه فارابی|
مقالات مرتبط
تعریف معنای احسان به تحلیل دکتر یاسر هشترخانی؛ شاید به ذهن برخی افراد که رفتار خوبی با والدین خود دارند خطور کند که ما به این آیات عمل می‌کنیم و به پدر و مادر خود به نیکی و احسان رفتار می‌کنیم، اما با تأمل در روایات پی می‌بریم که احسان به والدین، حقیقتاً امری دشوار است. امام صادق (ع) در روایتی، معنای احسان به والدین را این‌گونه تبیین فرموده‌اند: الإِحسَانُ أَن تُحسِنَ صُحبَتَهُمَا وَ أَن لَا تُکَلِّفَهُمَا أَن یَسأَلَاکَ شَیئاً مِمَّا یَحتَاجَانِ إِلَیهِ وَ إِن کَانَا مُستَغنِیَینِ.[8]احسان آن است که به نیکی با آنان هم‌نشینی کنی و آنان را به زحمت نیندازی که اگر به چیزی احتیاج دارند، آن را از تو بخواهند (یعنی پیش از آنکه خواستۀشان را به زبان بیاورند، نیازشان را بفهمی و برطرف کنی)، هرچند بی‌نیاز باشند [و خودشان هم بتوانند، نیازشان را برطرف کنند].
با این تفسیر امام صادق (ع) کار بسیار دشوار است و باید اعتراف کنیم که ما در عمل به این آیات کوتاهی کرده‌ایم. بیان امام (ع) نشان می‌دهد، احسان این است که ما کاری نکنیم که پدر و مادر این زحمت را به خود بدهند تا درخواستی از ما داشته باشند و سپس ما درخواست آنها را اجابت کنیم؛ بلکه باید بدون اینکه پدر و مادر نیاز و درخواست خود را به زبان بیاورند، به آنها خدمت کنیم و نیازشان را برطرف نماییم. شاید این سؤال مطرح شود که چگونه می‌توان نیاز آنان را بدون آنکه بر زبانشان جاری شود، تشخیص داد.
بی‌شک ارتباط مستمر با والدین و توجه و دقت به امور آنها موجب می‌شود که ما بسیاری از علایق و خواسته‌های آنان را بشناسیم و از این راه به رفع نیاز آنان اقدام کنیم. حتی محبت و پیوند شدید ممکن است به جایی برسد که به‌اصطلاح، «حس ششم» ما فعال شود و بتوانیم نیازهای پدر و مادر را حدس بزنیم.
ادامۀ این روایت، کار را دشوارتر می‌کند. امام (ع) می‌فرمایند: هرچند آنان بی‌نیاز بودند و خودشان توان این را داشتند که خواسته‌های خود را برطرف کنند، باز هم وظیفۀ ما در رسیدگی و برآورده ساختن حاجت ایشان از بین نمی‌رود. هستند پدر و مادرهایی که وضع مالی خوبی دارند؛ بنابراین ممکن است فرزندان آنان فکر کنند که پدر و مادرشان نیازی به آنها ندارند و مثلاً بگویند: والدین ما می‌توانند برای کارهای خود خدمت‌کار بگیرند، اما این روایت نشان می‌دهد که حتی اگر آنها بی‌نیاز باشند، وظیفۀ احسان به والدین، بر جای خود باقی است.
یکی از آسان‌ترین و مؤثّرترین راه‌های جلب رحمت الهی و پیشرفت در سیر و سلوک و مقامات معنوی، احسان به پدر و مادر است. لذا اولیای خدا بر این امر اهتمام بسیاری داشتند و از این راه در پی تقرّب به خدا بودند و اگر چنین فرصتی نداشتند، غبطه می‌خوردند.
